Theranos-oprichtster Elizabeth Holmes is na een historisch proces in Californië veroordeeld voor fraude en bedrog ten aanzien van investeerders. De rechtszaak, die maanden in beslag nam, heeft een impact op startups in Silicon Valley.
De jury in San Jose in Californië achtte Elizabeth Holmes (37) schuldig aan vier aanklachten, waaronder samenzwering om investeerders te bedriegen. Ze werd in totaal elf keer in staat van beschuldiging gesteld, maar werd onschuldig bevonden aan vier aanklachten die betrekking hadden op publiek bedrog. Over de drie resterende aanklachten bereikte de jury geen consensus.
Volgens de aanklagers loog Holmes bewust over de technologie met bloedtesten. Holmes werd niet in hechtenis genomen en gaat waarschijnlijk in beroep tegen de uitspraak. Ze ontkende alle aanklachten, die elk in een maximale gevangenisstraf van twintig jaar kunnen resulteren.
Pijnloos
Theranos, ooit gewaardeerd op negen miljard dollar (zowat acht miljard euro), was ooit de lieveling van Silicon Valley. Het bedrijf beloofde een revolutie teweeg te brengen in de gezondheidszorg. Op haar negentiende richtte Holmes de start-upop. Het idee achter haar technologiebedrijf was revolutionair: een nieuwe en snelle manier van bloedtesten – snel, accuraat en pijnloos – die de hele medische wereld op zijn kop zou zetten.
Theranos – een samentrekking van de woorden ‘therapie’ en ‘diagnose’ – ontwikkelde een apparaat met de naam Edison, een zwart kastje ter grootte van een koffiezetapparaat. De technologie kon bloed testen op tientallen aandoeningen, waaronder diabetes en kanker. Een druppel bloed zou al voldoende zijn. Zelfs drogisterijketen Walgreens plaatste bloedafname-automaten van Theranos in hun filialen. Uiteindelijk bleken de bloedanalyses onbetrouwbaar en in bepaalde gevallen was er sprake van vervalste resultaten.
Ondergang
De uitspraak bevestigt dat er bedrog in het spel was. Bijna vier maanden lang kreeg de jury, bestaande uit acht mannen en vier vrouwen, twee uiteenlopende verhalen (verdediging versus openbare aanklager) te horen over de voormalige selfmade miljardair, wiens ondergang Silicon Valley op zijn grondvesten doet daveren. De uitspraak zal ook de befaamde ‘fake it till you make it’-aanpak, die bij startups in Silicon Valley de ronde doet, in een ander daglicht plaatsen. De jury geeft de duidelijke boodschap aan oprichters in Silicon Valley dat er consequenties kunnen zijn als je aan investeerders de zaken iets anders doet voorstellen dan ze werkelijk zijn.
Toch was het oordeel van de jury ook onzeker. Technische fraudezaken blijken, ook in de VS, uiterst moeilijk te vervolgen. De juryleden moesten honderden documenten bestuderen en de getuigenissen van tientallen getuigen aanhoren. Bovendien heeft Holmes recent een baby gekregen en sommige commentatoren vermoedden dat dit invloed zou hebben op de uitspraak.
Opname
Doorslaggevend lijkt een opname uit december 2013 waarin Holmes investeerders toespreekt. Tijdens de beraadslaging verzocht de jury om die opname (die in de rechtszaak ook al werd afgespeeld en werd opgenomen als bewijsmateriaal) opnieuw te mogen beluisteren. Daarin spreekt Holmes al bluffend over niet-bestaande samenwerkingsakkoorden met grote geneesmiddelenfabrikanten en potentiële contracten met het Amerikaanse leger.
‘Ik sprak daarover omdat die potentiële investeerders niet geïnteresseerd waren in vandaag of morgen, maar over wat het bedrijf over vijf of tien jaar zou kunnen doen’, verdedigde Holmes zich over deze opname aan het eind van het proces. Dat kon de jury uiteindelijk dus niet echt overtuigen.