Wat hebben Nicci French, Sophie Kinsella, Paul van Ostaijen en Paula Hawkins (van ‘Het meisje in de trein’) met elkaar gemeen? Ze signeren allemaal dit jaar op de Boekenbeurs die nu loopt in Antwerpen. Ze doen dat twaalf dagen en non-stop.
Nicci French is een mooie referentie om naar Antwerpen te halen, moet ik eerst gedacht hebben. Ook al is het schrijversduo op retour, en vond ik (als thrillerfanaat) hun laatste boeken iets te slaapverwekkend. Maar het blijft een grote naam.
Maar niets is wat het lijkt. Want in tegenstelling tot bij de andere uitgeverijen aanwezig op de boekenbeurs, zijn deze schrijvers niet fysiek aanwezig. In het geval van Paul van Ostaijen is dat overigens erg moeilijk, want de man is al bijna negentig jaar geleden overleden. De schrijvers laten hun handtekeningen plaatsen door middel van een signerende robot.
Bol.com
Volgens de ene een flauw afkooksel, volgens de andere een slimme innovatie. Een signeerrobot maakt het mogelijk om de schrijvers zonder problemen overuren te laten draaien. Tot zelfs nachtwerk op de drie nocturnes die de Boekenbeurs dit jaar plant.
De signeerrobot is een ideetje van Bol.com, die zich op de boekenbeurs steeds actiever in de verf zet als boekenverdeler. Daar valt wat voor te zeggen, want vandaag is Bol.com goed voor ongeveer 11 procent van de boekenverkoop in ons land. Een vijftal jaar geleden was dat nog maar 1 procent.
Nachtwerk
Belgische boekenhandels, en retailers in het algemeen, zien de concurrentie met lede ogen aan. Dat ze eerst een afwachtende houding hebben aangenomen klopt. Maar een groot probleem is dat Belgische ketens op wettelijk vlak vaak worden geremd, met name door de belemmeringen op nachtwerk. Niet alleen met boeken maar met e-commerce tout court.
Buitenlandse webwinkels als Bol.com en Zalando hebben een groot voordeel ten opzichte van Belgische bedrijven doordat zij vanuit hun thuisland door nachtwerk wél snel na de bestelling pakjes in België kunnen leveren. Mede daardoor zijn buitenlandse webwinkels razend populair in ons land.
Torfs
Tijdens de afgelopen onderhandelingen over de begroting besliste de Belgische regering om e-commercebedrijven toe te voegen aan de wettelijke lijst met uitzonderingen op het verbod op nachtarbeid. Bedrijven in ons land moeten dus – zoals nu steeds het geval was – niet langer toestemming vragen aan alle vakbonden om nachtwerk toe te laten.
Wouter Torfs van de gelijknamige schoenenwinkel vertelde me enkele maanden geleden persoonlijk dat deze belemmering inzake e-commerce veel tegenhield. Torfs had in België geïnvesteerd in e-commerce-infrastructuur, met de belofte van een spoedig regeling. Hij kon gerust naar het buitenland, maar bleef dus in ons land.
Adder onder het gras
Deze nieuwe (en langverwachte) regeling blijkt op het eerste zicht dus goed nieuws voor Belgische bedrijven, zoals Torfs, actief in e-commerce.
Maar er zit een addertje onder het gras. Of beter: een hele slangenkuil. Zo blijkt dat de aangepaste regeling alleen geldt voor nieuwe bedrijven. Bestaande ondernemingen moeten nog altijd op bedrijfsniveau een akkoord met de vakbonden bereiken. Dat blijkt al jaren onmogelijk, klinkt het bij vakfederatie Comeos.
Met als resultaat dat nog haast geen enkel e-commercebedrijf in ons land erin is geslaagd met nachtwerk te beginnen. Terwijl wij dat, als klanten, wel verwachten. Want wij willen de volgende dag ons pakje op de mat. We hinken in ons land wat dat betreft al jaren achterop.
Het wordt nog erger
De nieuwe wet dreigt Belgische bedrijven dus een nog grotere handicap op te leveren, stelt Comeos. Een bedrijf dat al honderd jaar actief is in België kan (vaak) niet met nachtwerk beginnen, doordat het zijn vakbonden moet overtuigen.
Maar buitenlandse organisaties, die in België een nieuwe vennootschap en een magazijn oprichten, kunnen probleemloos nachtwerk inschakelen. We zijn dus verder van huis. Als het zo doorgaat palmt Bol.com binnen enkele jaren de hele boekenmarkt in. Al is het maar omdat die zich steeds meer online zal bevinden.
Omelet bakken
Dat digitalisering jobs zal kosten, lijkt me onvermijdelijk. Net daarom dat we de jobs die erdoor bijkomen net moeten koesteren en stimuleren. De belemmeringen op nachtarbeid doen dat niet echt.
Nachtwerk is niet het meest aangename dat je kan doen. We spraken voor een artikel in de krant onlangs met mensen die het beroepsmatig al jaren (moeten) doen en het legt ongetwijfeld een last op je familieleven en gestel.
Maar je kan niet altijd, zoals op de Boekenbeurs, een robot inschakelen, die het werk voor jou doet. Je kan geen omelet bakken zonder eieren te breken.
