‘We beginnen bij voetballers en eindigen bij voetballers. En alles daartussen zijn data.’ Giels Brouwer van Scisports, hofleverancier van de Rode Duivels, oogt erg ontspannen tijdens het interview. Zijn bedrijf bestaat vijf jaar en telt vijftig medewerkers, vooral datawetenschappers en ontwikkelaars. En dat allemaal met voetbal.
Voetbal is de belangrijkste bijzaak, zo hoor ik wel eens. Maar dat is het natuurlijk niet waar. Want die zogenaamde bijzaak staat al sinds deze zomer bijna aanhoudelijk op de voorpagina van mijn krant. Eerst tijdens het WK (elke dag), dan met de operatie ‘Propere Handen’ en nu met de Football Leaks. Voetbal is niet alleen oorlog. Voetbal is gesjoemel, zo blijkt meer en meer. Maar voetbal wordt meer en meer wiskunde.
Elon Musk
Databedrijven zoals Scisports schieten namelijk als paddenstoelen uit de grond. Ze halen hun business onder andere uit toepassingen voor het online scouten van voetballers. Beslissingen over transfers waren jarenlang het monopolie van bestuursleden en trainers, die puur op hun buikgevoel en ervaring er miljoenen tegenaan smeten. Een beperkt, maar groeiend, aantal clubs laat een team data-analisten mee beslissen over miljoenentransfers. Scisports uit het Nederlandse Enschede is daar één van.
Ik sprak Giels Brouwer in de marge van het SAS Analytics Experience forum. Op zo’n event spreek je vooral mannen in pak of klanten uit pakweg retail, banking of manufacturing. Ik heb als it-journalist al honderden mensen geïnterviewd, maar zelden ging het over voetbal. Ik vertelde mijn tienerzoon over Scisports. En hij was als geïnteresseerde wetenschapper/voetballiefhebber meteen razend enthousiast. Toevallig belde hij me via WhatsApp tijdens mijn gesprek met Giels Brouwer en was vereerd om de oprichter virtueel even te kunnen toezwaaien. Ik hoor wel eens dat Elon Musk voor veel (piep)jonge wetenschappers een voorbeeld is. Maar voor hem bleek Giels dat te zijn, veel dichter bij huis dus. En voetbal natuurlijk.
Visie Giels Brouwer
1. Alles is mogelijk
Er zijn wel wat jobs of bedrijven ontstaan uit stages eindwerken, en ook Giels Brouwer had een best opmerkelijke aanleiding. Hij schreef een jaar of vijf geleden een eindwerk over hoe voetbalclub FC Twente zijn transferbeleid kon verbeteren. Dat eindwerk werd dus een flink uit de kluiten gewassen bedrijf. Het levert dataservices aan diverse Nederlandse clubs, KV Mechelen bij ons en een club uit de Premier League.
België was de allereerste nationale ploeg waarmee de Nederlanders gingen samenwerken. Enkele Scisports-analisten trokken mee naar het WK in Rusland om voor de Rode Duivels onder meer rapporten met de zwaktes en de sterktes van de tegenstanders op te stellen.
2. Alles begint met een spelletje
Brouwer bracht eigenlijk twee bestaande en populaire games in realiteit. De eerste was Football Manager, een game waarbij je als voetbalmanager wereldwijd kan putten uit een gigantische databank van profvoetballers. Dat werd Insight en is een hulpmiddel voor voetbalscouting met 90.000 profvoetballers in het platform. Niet dat hij de traditionele voetbalscout, die met blocnote naast de kant van het veld staat, wil vervangen, maar hij wil het hele scoutingapparaat in het voetbal wel efficiënter doen werken. Of zoals hij het zelf omschrijft: ‘human and technology’.
Een tweede spelletje doet me denken aan de bekende FIFA-game, net als Footbal manager een game waar mijn zoontje helemaal weg van is. Die toepassing, een tracking system, heet bij Scisports BallJames en is een verwijzing naar Bill James, die al sinds de 1977 alle mogelijke statistieken over baseballuitslagen en -spelers bijhoudt en analyseert. Bij Scisports kennen ze duidelijk hun klassiekers.
3. Alles is data
Met BallJames is er een netwerk van veertien camera’s rond het veld dat alle bewegingen in 3D registreert: de acceleratie van de spelers, maar ook hoe ze kijken en op anderen reageren. Volgens Brouwer is dit de toekomst van het voetbal. Alles wordt geregistreerd, met massa’s data tot gevolg: gemiddeld 1,4 terabyte per camera.
De Belgische bondscoach Roberto Martinez raakte in Engeland al gebeten door de datamicrobe. Hij slaagde erin om een erg bescheiden club, de Wigan Athletic Football Club, jarenlang in de Premier League te houden en hen zelfs de FA Cup te doen winnen. ‘Jullie bondscoach is echt een erg slimme man. Een denker die snel handelt’, oppert Brouwer.
Op het WK zorgde Scisports voor een management summary van een zestal key points die de tegenstander analyseerde. Al doet het bedrijf blijkbaar ook aan carrièreadvies. Het bedrijf hielp de carrière van de Nederlandse voetballer Memphis Depay uit het slop door hem een nieuwe club te suggereren. Dat werd Olympique Lyon in Frankrijk.
4. Alles is meetbaar
Scisports, en met hen ook andere specialisten in sportstatistiek zoals het eveneens Nederlandse Remiqz dat ervoor op bezoek was in ons Computable Café, bevestigen de bekende regel: (bijna) alles is meetbaar.
Denk bijvoorbeeld aan acceleratie van voetballers tijdens het spel. Uit die data valt dat te leren dat de Fransman Kylian Mbappé van de Franse topclub PSG een opmerkelijke tweede versnelling heeft. En dat Eden Hazard aan een ongelofelijk hoge snelheid kan dribbelen. Maar ook: dat het transferbedrag dat PSG voor Neymar (ruim 220 miljoen euro) betaalde niet te veel geld was.
5. Daar is de laptoptrainer
PSG is overigens een goed voorbeeld van de datatrend. Hun nieuwe hoofdtrainer, de Duitser Thomas Tuchel, is de voorloper in een nieuwe generatie van laptoptrainers. Zij vertrouwen minder op buikgevoel maar eerder op hun analistenteams met laptops die een stroom aan voetbalstatistieken – van sprints, doelpogingen en goals over tackles tot passes – omzetten in wiskundige algoritmen en bruikbare info. Voetballers en de prestaties van hun teams worden uiteengerafeld in nulletjes en eentjes om vervolgens in kwantificeerbare ‘stats’ opnieuw in elkaar te worden gezet.
Data-analyse wordt sexy. De trainer en scout krijgt hulp (of concurrentie) van laptops en software. Giels Brouwer vindt het allemaal prima,. En mijn tienerzoon, die vindt het geweldig.
