Het is in één woord troosteloos. Op deze druiligere en donkere woensdagavond geeft het scorebord meedogenloos de dramatische stand weer: 0-2 achter…tegen CGAC uit Leidsche Rijn, topamateurs uit de eerste klasse A. Met nog tien minuten op de klok tikken de kansen weg. Een afgang voor FC IOCN, ‘topclub-problemen’ uit de Eredivisie. Deze ‘blamage-in-aanbouw’ is een nieuw dieptepunt.
FC IOCN worstelt zich nog, inspiratieloos, naar een waterkansje net buiten de 16-meter. De verdediging van CGAC drijft de linksbuiten van FC IOCN zijn linkerbeen. Zijn voorzet verdwijnt kansloos hoog in de tribune. CGAC herpakt zich snel terwijl FC IOCN zich lamlendig naar de eigen helft sleept. CGAC maakt dankbaar gebruik van de verdediging die het af laat weten en maakt twee minuten voor tijd definitief een eind aan elke illusie: 0-3.
Het fluitconcert van de tribune is slechts een voorbode van de vernietigende kritieken, morgen in chocoladeletters op de voorpagina’s van de nationale kranten. Peter draait zich verslagen om en kijkt John, de technisch directeur, aan. Die haalt z’n schouders op en slaat z’n ogen neer. De scheidsrechter fluit het eindsignaal, het is over.
Waar ging het mis? Peter en John zijn beiden oud-international, ze hebben binnen- en buitenland hun sporen ruimschoots verdiend. Het door hun zorgvuldig samengestelde team bestaat alleen uit toppers met zorg gescout of handgekozen uit de jeugdopleiding. Ze weten als geen ander wat een goede voetballer is en hoe je een team met de juiste tactiek en strategie tot grote hoogtes laat excelleren. En nu dit resultaat…als geslagen honden druipen de spelers af nagefloten door de eigen supporters – uitgelachen door de uitzinnige achterban van CGAC.
Belangrijke input
Hoe anders is dit bij CGAC. Trainer Frank heeft nog wel gevoetbald in de Eredivisie; technisch directeur Mariska heeft enkel in CGAC vrouwen 3 gevoetbald. ‘Ze weet nog niet of er lucht of zand in een bal zit.’ kreeg ze bij haar aanstelling vorig jaar daarom regelmatig in lokale media naar haar hoofd geslingerd. Inmiddels kan ze daarom lachen. ‘Bij CGAC focussen we ons niet op het individu, maar op het team. Welke kwaliteiten zoeken we om als team succesvol te zijn. Vervolgens gaan we met behulp van data kijken welke spelers het best hierbij passen. En dan is het niet zo belangrijk hoeveel ervaring ik in de voetballerij heb… mijn wiskundige achtergrond lijkt me wat relevanter.’
Daar blijft het bij CGAC niet bij. Per wedstrijd wordt bekeken wat er nodig is om de tegenstander het best te bestrijden. Data-analist Luna adviseert trainer Frank hierin. Met behulp van regressiemodellen onderzoekt ze welke variabelen wel en welke variabelen niet significant bijdragen aan het winnen van een wedstrijd. En daarin neemt ze af en toe net wat verrassender variabelen mee in haar analyse dan anderen. Ook tegen FC IOCN kwam belangrijke input van Luna voor het bestrijden van de tegenstander.
‘Hun linksbuiten is bijzonder gevaarlijk wanneer hij de bal met rechts richting de kopsterke spits kan voorslingeren. Met zijn linkerbeen is hij echter een stuk minder effectief met zijn voorzetten. Daar hebben we wel wat voordeel uitgehaald ja haha.’ Ook aanvallend had Luna belangrijke input voor trainer Frank. ‘De reactietijd na een spelhervatting ligt bij FC IOCN bijzonder laag. Zeker bij een achterstand. Het is mooi dat we daarvan hebben kunnen profiteren.’
Data analytics
Bovenstaand verhaal is natuurlijk niet geheel nieuw. Data spelen al een rol in de voetballerij, maar nog lang niet zo prominent als bijvoorbeeld in de honkbalsport. Daar is het gebruik van data analytics al twee decennia geleden geïntroduceerd en inmiddels een voorwaarde voor succes. Nu zijn data makkelijker toepasbaar binnen het honkbal vanwege het meer statische karakter van het spel. Tóch zijn de parallellen met het meer dynamische voetbal wel te trekken. Cruciaal in het gebruik van data zijn beide hierboven beschreven aspecten van teamsamenstelling en analyse van de tegenstander.
Oud-voetballers zullen dus heus niet zomaar verdwijnen in de voetbalsport. Om succesvol te zijn zal een data-analist echter wel, net als in het honkbal, randvoorwaardelijk worden.
En deze parallel kunnen we buiten de sport eenvoudig doortrekken. Op basis van je gut feeling kom je een eind, maar zul je links en rechts voorbij gestreefd worden door je concurrenten. Werken met data is een voorwaarde geworden voor ieder (groter) bedrijf. Dat begint bij het bepalen van de kwaliteiten van het team om vervolgens te zoeken naar de juiste collega’s die passend zijn binnen het team. Daarbij is kennis en knowhow van de organisatie absoluut een pré, maar dienen er nieuwe vaardigheden bijgespijkerd te worden. Of dat er data-analisten in huis gehaald dienen te worden. Want ook in de analyse van de tegenstander, of wat breder… de analyse van je businessmodel, ontkom je niet aan het gebruik van data om je blind spots te achterhalen en te bepalen in welke mate je succesvol bent.
Start vandaag dus nog met het bepalen van de kwaliteiten die jouw team dient te beschikken, of je de juiste mensen daarvoor aan boord hebt en of je bedrijfsbeslissingen gestoeld worden door data en niet door gut feeling.
Ernst van Dam is directeur van Capgemini Academy
Ton Godtschalk is managing consultant / lead trainer bij Capgemini Academy
