We zien het met z’n allen helemaal zitten om duurzaam te leven. Tot puntje bij paaltje komt. Dan wint een lagere aankoopprijs het steevast van een doordachte langetermijnaankoop.
Steeds meer consumenten geven aan groen te willen kopen. Toch vertaalt dat engagement zich niet in een stormloop op duurzame producten. De discrepantie tussen de wil om ecologisch te investeren en het gebrek aan actie is al vele malen onderzocht, zonder dat een aanwijsbare reden boven water kwam. In de praktijk laten we ons leiden door onze portemonnee, prijs en niet duurzaamheid geeft de doorslag.
Daarmee schieten we onszelf in de voet. Wat niet duurzaam is, is op de lange termijn immers vaak duurder. Denk bijvoorbeeld aan een printer van minder dan honderd euro, waar je in de jaren na de aankoop driehonderd euro aan inkt aan uitgeeft. Een duurder exemplaar kost je op termijn veel minder, vraagt minder cartridges voor eenzelfde volume aan pagina’s, en veroorzaakt minder afval.
Milieubewust
Het valt op dat we er niet in slagen om onze ambities op het moment van aankoop om te zetten in concrete actie. Onderzoek in vakblad International Strategic Management Review toonde in 2015 al aan dat er geen groot verband is tussen milieubewust denken en effectief ecologisch aankopen.
We kunnen veel factoren met de vinger wijzen. Moeilijke communicatie is er zeker één van. Om een initieel duurder product – op de lange termijn voordeliger en op de koop toe duurzamer – te verkopen, moet de verkoper met een complexer praatje voor de dag komen dan wanneer hij een budgettoestel aanprijst.
Bovendien word je als consument overstelpt door oneigenlijke claims van duurzaamheid. Denk aan producten in een groen jasje die helemaal niet minder chemische ingrediënten bevatten, zoals zogezegd ecologische flesjes die nog steeds een heleboel plastic bevatten, of bio-eetwaren die uit dezelfde stal als regulier voedsel blijken te komen. Voeg daarbij recente schandalen in verband met duurzame labels (bio-vlees, iemand?) en je begrijpt waarom niet iedereen even happig is om op de duurzaamheidstrein te springen.
Langetermijndenken
Daarom is het belangrijk om zelf de moeite te doen om het nodige onderzoek te verrichten en te beseffen dat duurzaamheid geen doel op zich hoeft te zijn. Wie voor zichzelf producten wil kopen die over hun hele levensduur minder geld kosten, koopt bijna automatisch ecologisch.
Moderne technologie kan daarbij helpen. Carrefour introduceerde pas ‘blockchain’-kippen, waarbij de herkomst van de verkochte kip via een blockchain nauwkeurig te traceren is. Eenzelfde transparantie is voor bijna alle producten interessant. Zo kan je als consument heel snel zien wat waar vandaan komt, en wat dat betekent voor het milieu. Vandaag ben je gebonden aan verschillende labels voor verschillende types van product, die telkens iets anders betekenen.
Alles start echter vanuit de consument. Een grotere vraag naar duurzame en groene producten zal er voor zorgen dat producenten daaraan tegemoet komen, of het nu om voedsel dan wel wagens of printers gaat. Gelukkig evolueert het consumentenbewustzijn in die richting. Denk maar aan de recente ‘plastic attacks’ in supermarkten in Brussel en Antwerpen, waarbij het overbodige gebruik van plastic verpakkingen werd aangekaart.
Een pleidooi voor duurzaamheid kan daarom een pleidooi voor verantwoord egoïsme zijn, gecombineerd met een schreeuw om hulp. We willen duidelijk allemaal ons steentje bijdragen, zeker als die beslissing onszelf op lange termijn geen windeieren legt. Om op de hoogte te zijn moeten we als consument echter beter geïnformeerd worden door verkopers, specialisten en supermarkten. Eer het zover is, kan je het heft in eigen handen nemen, door bij je aankopen niet naar de verkoopprijs maar naar het totale kostenplaatje te kijken (de total cost of ownership, in bedrijfstaal). Doorgaans zal de verstandigste keuze immers automatisch ook de meest ecologische zijn.
