Stichting Massaschade & Consument eist een schadevergoeding van ruim zes miljard euro in een rechtszaak tegen TikTok. Volgens de stichting schendt het Chinese sociale videoplatform de Europese privacywetgeving en wordt data van gebruikers onrechtmatig verzameld en doorverkocht. In de collectieve zaak die dient voor de Amsterdamse rechtbank komt de stichting op voor de 4,5 miljoen Nederlandse gebruikers van TikTok, waarvan ongeveer een derde minderjarig is.
Volgens de dagvaarding zijn de TikTok-algoritmen onvoldoende transparant en in strijd met Europese wetgeving. Ook bestaan er geen mogelijkheden voor gebruikers om filters in te stellen om het gepersonaliseerde aanbod van de Chinese videodienst te beïnvloeden. Ze waarschuwen dat kijkgedrag minutieus wordt bijgehouden en er profielen van gebruikers worden doorverkocht. Volgens de stichting sluist het bedrijf bovendien gebruikersgegevens door naar landen met een ‘onveilig beschermingsregime voor persoonsgegevens’, zoals China en de Verenigde Staten.
De gratis app waarvan de populariteit sinds corona sterk is toegenomen, verzamelt ‘erg persoonlijke informatie van gebruikers’, stelt Lucia Melcherts, voorzitter van de stichting. ‘Het gaat er bij TikTok niet om welke gegevens je aan hen doorgeeft, maar hoeveel tijd je aan de video’s op het platform besteedt. Het algoritme dat ze hebben ontwikkeld houdt iedere seconde die je kijkt bij, om je vervolgens video’s voor te schotelen die je zo lang mogelijk aan de app gekluisterd houden, of je tot virtuele transacties verleiden.’
Volgens Melcherts zijn niet alleen jongeren, maar ook jongvolwassenen daar gevoelig voor. ‘Het buit zwakke plekken met minutieuze precisie uit. Daarbij is TikTok niet transparant over hoe persoonlijke aanbevelingen tot stand komen en biedt het gebruikers nauwelijks mogelijkheden hier iets aan te wijzigen.’
Schadebedrag
De stichting vordert schadebedragen variërend van 1250 tot 1750 euro, afhankelijk van de leeftijdsgroep waarin gebruikers vallen. Die bedragen zijn gebaseerd op eerdere Nederlandse en Europese uitspraken waarbij de privacy van consumenten werd geschonden.
In de collectieve actie tegen de populaire app krijgt de stichting hulp van procesfinancier IVO Capital. Mocht het tot een schadevergoeding of een schikking komen dan strijkt die investeerder een deel van het bedrag op.
De zaak van Stichting Massaschade & Consument is de derde actie van een Nederlandse partij tegen het bedrijf achter de populaire app. Ook Somi (Stichting Onderzoek en Marktinformatie) startte een claim. Daarvoor moeten deelnemers twee euro inleggen. Ook de Consumentenbond is een actie gestart, die richt zich specifiek op schendingen onder jongeren.
De zaken passen in een trend waarin burgers gesteund door strenge Europese privacy- en consumentenregels grote techspelers voor de rechter slepen.
Dagvaarding
Bekijk hier de dagvaarding. In het lijvige document wordt van pagina 14 tot en met 42 de zaak onderbouwd in een taal die ook voor mensen zonder juridische achtergrond leesbaar is.
Daarin staat onder meer dat in juli 2021 TikTok een boete van 750.000 euro kreeg van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). De privacytoezichthouder legde die op wegens een schending van de informatieverplichtingen uit de AVG.19 De AP oordeelt dat de gebruikers van de TikTok-dienst, met name kinderen, geen begrijpelijke informatie ontvingen, omdat de informatie tot juni 2020 alleen in de Engelse taal beschikbaar was.
De eerste zitting in de zaak van Stichting Massaschade & Consument tegen TikTok is op 6 oktober. De uitspraak wordt pas in december 2022 verwacht.
