EU-zwaargewicht ziet tweede termijn als commissaris niet meer zitten
OFFLINE | Een van de stokpaardjes van de teruggetreden Eurocommissaris Thierry Breton (Interne Markt) was het versterken van de Europese innovatie. Net als de regulering van de digitale wereld om de afhankelijkheid van Amerikaanse en Chinese technologie te verminderen. Breton gold als zwaargewicht (met groot ego) binnen de Europese Commissie maar ziet af van een tweede termijn na politieke steekspelletjes van voorzitter Ursula von der Leyen.
In juli 2019 sprak Thierry Breton nog vol lof over Ursula von der Leyen nadat ze was benoemd tot voorzitter van de Europese Commissie. Hij zag in haar een medestander om de positie van Europa op het gebied van technologie en innovatie te versterken. Het beeld dat de Europese Unie een bijrol zou spelen in de technologie-industrie, zinde hem niet. In een LinkedIn-post schreef hij dat Europa op allerlei tech-gebieden excelleert. ‘Supercomputers, een onderwerp waar ik bijzonder in geïnteresseerd ben, behoren daartoe.’
En natuurlijk verwees Breton in zijn post naar het Franse it-concern Atos, waar hij op dat moment topman van was. ‘In dit vakgebied waar grote spelers schaars zijn, is Atos de nummer één van Europa. En afgelopen juni hebben we opnieuw bewezen dat Europa op dit strategische gebied het voortouw kan nemen. Hoe? Door de inhuldiging van de krachtigste onderzoeksupercomputer van Frankrijk, ontworpen voor CEA, het Franse commissariaat voor Alternatieve en Atoomenergie. Deze supercomputer biedt Europese onderzoekers nieuwe computermogelijkheden die op een breed scala van gebieden zijn te gebruiken, van astrofysica tot geologie en klimaatonderzoek.’
Technologische soevereiniteit
Breton wees erop dat deze ‘super’ mede tot stand kwam door steun vanuit de Europese Unie en dat er steeds meer oog kwam voor het financieren van Europese innovatie. Hij hamerde erop dat Europa haar lot in eigen handen moet nemen. ‘Technologische soevereiniteit is een belangrijke uitdaging in de 21ste eeuw. Volledig afhankelijk zijn van andere spelers voor onze technologie en voor onze strategische data heeft een prijs. Het betekent dat we accepteren dat deze acteurs de regels van het spel voor ons schrijven.’
In een interview met de Franse krant Les Echos in diezelfde periode in 2019 legde hij de in zijn ogen noodzaak uit om de digitale wereld te reguleren. ‘Als je vandaag de dag naar China, Rusland en zelfs de VS kijkt, worden hun cyberspaces in verschillende mate gereguleerd en beschermd. Aan de ene kant pleiten ze voor een open wereld, maar aan de andere kant stellen ze regels binnen hun grenzen. Dat is natuurlijk ook wat we op Europees niveau moeten doen.’
Gepokt en gemazeld
Niet geheel verwonderlijk dat de toen 64-jarige topman, die sinds 2009 de leiding had over Atos, later dat jaar wordt voorgedragen als kandidaat voor de post Commissaris Interne Markt van de Europese Commissie. Al had de Franse president Emmanuel Macron in eerste instantie de juriste Sylvie Goulard naar voren geschoven, maar die werd na een hoorzitting afgewezen door het Europees Parlement. In het voordeel van de Franse industrieveteraan spreekt dat hij ook gepokt en gemazeld is in het politieke vak. Breton was minister van Economie in de periode 2005-2007 onder het bewind van de Franse president Jacques Chirac. Daarvoor bekleedde hij topfuncties bij France Telecom, Thomson en Bull (dat hij medio jaren negentig voor een faillissement behoedde).
De post Interne Markt behelst met name de industriële politiek en de grensoverschrijdende economische samenwerking (één EU-markt) en het aanjagen van innovatie en ondersteuning van startups. Ook defensie (inkoop), ruimtevaart (met het satellietprogramma Galileo) en bevordering van de digitale infrastructuur zitten in zijn portefeuille.
De slag om industriële data is thans begonnen
Thierry Breton
Gesteund door Ursula von der Leyen, de president van de Europese Commissie, en Eurocommissaris Margrethe Vestager (Concurrentie & Digitale Zaken) laat Eurocommissaris Breton zich voortdurend kritisch uit over de afhankelijkheid van Big Tech. Hij ijvert voor een uniforme, Europese markt voor data. En wil de macht van Amerikaanse hyperscalers als Google, Facebook, Microsoft en Amazon breken, met name als het gaat om hun controle over de gegevens. ‘De slag om industriële data is thans begonnen. Europa is daarbij het voornaamste slagveld. Want Europa heeft de grootste industriële basis’, zegt hij in 2020. ‘De winnaars van vandaag zullen niet de winnaars van morgen zijn.’
Breton jaagt initiatieven aan als een Europese cloudfederatie (Gaia-x), standaardopladers en diverse governance-regelgevingen, waaronder de EU AI Act, Digital Markets Act (DMA), Digital Services Act (DSA) en Data Governance Act (DGA). De EU-commissaris voor de Interne Markt is daarbij belast met de handhavingsaanpak. Hij formeert allerlei teams die verschillende kwesties kunnen aanpakken, zoals risicobeoordelingen, interoperabiliteit van messenger-diensten en gegevenstoegang, waaronder tevens een Europees Centrum voor Algoritmische Transparantie.
De Franse slag
Breton ondervindt ook de nodige tegengas. Zo is er veel kritiek, waaronder uit Nederland, op de met strenge soevereiniteitsregels van de voorgestelde Cybersecurity Act (CSA). Amerikaanse bedrijven zouden via deze wet buiten zijn te sluiten van de Europese cloudmarkt, met als schadelijk gevolg dat Europese ondernemers zo afgesneden worden van ai, Big Data en andere Amerikaanse technologieën. Deze tegenstanders spreken van de ‘Franse route’, een in hun ogen poging van Breton en zijn medestanders om de Franse cloud-industrie te versterken. Ook de brief die hij afgelopen augustus aan X-topman Elon Musk stuurde met de waarschuwing om zich aan de DSA te houden, valt bij velen niet in goede aarde. Breton zou daarbij op eigen houtje hebben gehandeld. Commissievoorzitter Von der Leyen wist van niets.
De Oude Wereld
Hoewel Breton zich in zijn bijna vijfjarige regeerperiode behoorlijk liet gelden, heeft hij toch ook niet al te veel potten kunnen breken. Recent gaf Mario Draghi (oud-voorzitter Europese Centrale Bank) in een lijvig rapport de Europese Unie onder uit de zak. Europa dreigt verder achterop te raken in de techrace met de VS en China. Het kost de Oude Wereld moeite de tempoversnellingen bij te houden. De EU is met name zwak in opkomende technologieën die economische groei kunnen aanjagen. Een gebrek aan politieke focus, versnippering en slecht op elkaar afgestemd beleid zitten veelbelovende techbedrijven dwars, luidde Draghi’s kritiek.
Een politiek machtsspel van Von der Leyen, die verse (en het liefst vrouwelijke) krachten in het EU-bestuur wil, een dreigende inkrimping van zijn takenpakket (alleen nog de interne markt) en een in de loop der jaren schurende samenwerking tussen de hoogste EU-baas en de eigenzinnige Breton hebben hem doen besluiten zijn hernieuwde kandidatuur voor een commissarispost in te trekken.
Wellicht kan hij, nu hij zijn handen weer vrij heeft, zijn oude liefde Atos te hulp schieten. De teloorgang van de Franse it-dienstverlener na zijn vertrek eind 2019 moet hem na aan het hart gaan. In de tien jaar dat Breton aan het roet stond groeide Atos uit tot een wereldwijd opererend it-concern met ruim honderdduizend werknemers, ook middels acquisities van grote bedrijven als Syntel, Gemalto en Bull (supercomputers). Hij ontkende in een interview met Bloomberg afgelopen maart dat onder zijn beleid juist de kiem is gelegd voor de problemen die bij het concern sinds de coronapandemie zijn ontstaan. Hem wordt onder meer verweten dat sommige overnames te duur waren en geen succes zijn geworden. Volgens Breton liet hij Atos bij zijn vertrek schuldenvrij achter, in een sterke positie om te profiteren van de groeiende cloudeconomie.
Romanschrijver
Breton toonde altijd belangstelling voor technologie. In zijn tijd bij Atos beklemtoonde hij al vroeg het belang van cybersecurity, supercomputers en cloud en edge computing en propageerde hij onderzoek naar nieuwe ontwikkelingen als internet-of-things en quantum computing. Hij heeft een technische achtergrond als ingenieur en computerwetenschapper en combineerde dat naderhand met interesse voor bedrijfskundige zaken. In 1981 richtte hij, na een kortstondige aanstelling als it- en wiskundeleraar op een lyceum, zijn eigen it-bedrijf op, Forma Systems.
Ook heeft de kleurrijke Fransman diverse publicaties op het gebied van it en economie op zijn naam staan. En zelfs een roman: in 1984 verbeeldde hij het gevaar van computervirussen tegen een achtergrond van geopolitieke spanningen in ‘Softwar’, een sciencefictionverhaal dat hij samen met de Franse auteur Denis Beneich schreef. In Nederland verscheen het boek bij Elsevier onder de aanmoediging ‘De eerste roman over een mondiale computeroorlog’. Mocht een terugkeer in de it voor hem niet meer aan de orde zijn, wie weet neemt dit afzwaaiende multi-talent dan de pen nog eens ter hand. Een nieuwe roman over politieke intriges? Stof genoeg!
Offline
In de rubriek Offline wordt een profiel geschetst van personen, bedrijven, organisaties, gebeurtenissen of ontwikkelingen in de ict-industrie.
