Definitief akkoord over doorgifte data naar VS

De Europese Unie heeft een definitief akkoord bereikt met de VS om persoonlijke data over de oceaan te laten stromen zonder verdere voorwaarden of autorisaties. Nadat de EU-ministers eind vorige week al hun goedkeuring aan de deal hadden gegeven, is de voorlopige overeenkomst die de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen met president Biden had afgesloten, gisteren omgezet in een definitieve.

Bedrijven kunnen vrijelijk gegevens uitwisselen tussen de EU en de Verenigde Staten. Het EU-U.S. Data Privacy Framework komt in de plaats van het Privacy Shield. Het Europese Hof van Justitie zette drie jaar geleden een streep door die laatste overeenkomst, omdat Amerikaanse inlichtingendiensten te gemakkelijk in de persoonlijke gegevens van EU-burgers konden snuffelen. President Biden beperkte eerder dit jaar de speelruimte van zijn inlichtingendiensten. Bovendien zorgde de Amerikaanse Senaat onlangs voor extra garanties.

De Europese Commissie heeft de VS nu formeel erkend als een land met voldoende bescherming voor de persoonsgegevens van Europese burgers. Dit betekent dat Amerika qua gegevensbescherming wordt gelijkgeschakeld met de EU, hoewel er nog steeds verschillen zijn.

De deal is een opluchting voor de duizenden bedrijven die dagelijks data van en naar de VS laten gaan. De overeenkomst maakt een eind aan de juridische onzekerheid hierover. Maar het is de vraag of het akkoord lang stand houdt.

In tact

Max Schrems, de Oostenrijkse privacyactivist die verantwoordelijk was voor het neerhalen van de twee eerdere datapacten, gaat de nieuwe deal zeker aanvechten. Volgens hem is de Amerikaanse surveillancewet, de kern van zijn bezwaren, nog steeds in tact. Hij wil de zaak nog voor het eind van het jaar voor het Europese Hof van Justitie brengen. De Belgische EU-commissaris voor Justitie Didier Reynders heeft daar al op gerekend. Hij zei gisteren dat het nieuwe systeem ‘zeer robuust’ is en juridisch stand zal houden.

De door president Biden ondertekende Executive Order biedt bindende waarborgen die de toegang tot gegevens door Amerikaanse inlichtingendiensten beperken tot wat nodig en evenredig is om de nationale veiligheid te beschermen. Ook komt er een onafhankelijke en onpartijdige instantie die de klachten van Europese burgers behandelt die menen dat geheime diensten illegaal toegang hebben gehad tot hun gegevens. Ten slotte moeten deze inlichtingendiensten hun beleid en procedures herzien om de nieuwe waarborgen te implementeren.

Twijfels

Walter van Holst, consultant bij privacy-adviesbureau Hooghiemstra & Partners, twijfelt aan de inhoudelijke robuustheid van de afspraken. Nog groter is volgens hem de onzekerheid over de houdbaarheid hiervan. Een nieuwe Amerikaanse president kan zaken altijd eenzijdig en vrijwel onmiddellijk aanpassen, stelt hij in een post op LinkedIn. Zo benoemt hij een eventueel tweede termijn voor bijvoorbeeld Donald Trump. Van Holst wijst erop dat de afspraken geen formele wettelijke basis kennen. Volgens hem blijft het daarom raadzaam om een plan-B te hebben voor transfers naar de VS.