Door corona is het gebruik van samenwerkingstools zoals Microsoft Teams, Slack en Box geëxplodeerd. Ook na de pandemie zullen deze tools populair blijven. Securityprofessionals kunnen hun hart vasthouden, want organisaties lijken zich totaal niet bewust van de risico’s.
E-mail is al jaren aanvalsvector nummer één. Zo blijkt uit onderzoek dat de overgrote meerderheid van alle malware binnenkomt via e-mail. Dit besef dringt door in het bedrijfsleven en bij de overheid. Er zijn nog veel organisaties die genoegen nemen met de standaardbeveiliging van hun e-mailprovider, maar er is zeker een kentering gaande. De technologie ontwikkelt zich bovendien razendsnel. Het lukt securityleveranciers steeds beter om cyberaanvallen via e-mail te blokkeren.
Hoe anders is dat voor samenwerkingstools. Veel organisaties zijn nauwelijks bezig met de beveiliging ervan. Vreemd. Waarom beveiligen we e-mail wel goed en samenwerkingstools (bijna) niet? Beide zijn cruciale communicatiemiddelen. De adoptie van Teams is nog niet zo ver als die van e-mail, maar het verschil wordt kleiner. Volgens Microsoft heeft Teams 250 miljoen actieve gebruikers.
Geen archivering en security
Ik ben een groot voorstander van thuiswerken. Wel baart het me zorgen dat het gebruik van deze tools zo vanzelfsprekend is geworden, terwijl de beveiligingsaspecten onderbelicht blijven. Veel platforms hebben geen ingebouwde securityfunctionaliteiten. Ook is het vaak niet mogelijk om data eenvoudig te archiveren. Microsoft biedt zelfs geen garantie op herstel: als een bestand per ongeluk wordt verwijderd, is het dus voorgoed verloren.
Tegelijkertijd beginnen cybercriminelen samenwerkingstools te ontdekken. Deze tools worden onder vuur genomen met dezelfde tactieken en technieken als bij aanvallen via e-mail. Denk aan phishing, schadelijke bijlages, het kapen van accounts en impersonatie. Een groot nadeel van samenwerkingstools is dat ze in de meeste gevallen geen goede uploadbeveiliging bieden. Vaak blijft het bij een basale antivirusscan.
Bedreigingen binnenhalen
Dit brengt nieuwe risico’s met zich mee. Een voorbeeld: veel thuiswerkers maken gebruik van Teams om met collega’s te chatten en (video)bellen. Bedrijven willen dit faciliteren en staan dus ook het uploaden van documenten toe. Maar thuis werken werken we vaak op privéapparaten die niet zo goed beveiligd zijn als werkplekken op kantoor. Een werknemer kan dan onbedoeld een bestand met malware uploaden naar de Teams-omgeving.
Bedrijven hebben ook geen grip op de beveiliging van derde partijen waarmee ze communiceren via een samenwerkingstool. U kunt zelf uw security goed op orde hebben, maar hoe zit dat bij klanten, partners en leveranciers? Ook zij kunnen per ongeluk een malafide document delen, met schadelijke links of andere inhoud. Een moderne oplossing voor e-mailbeveiliging zou dergelijke ellende wél tegenhouden.
Ik stel de vraag dus nogmaals: waarom behandelen we e-mail fundamenteel anders dan samenwerkingstools? Natuurlijk begrijp ik wel waarom e-mailbeveiliging meer ‘ingeburgerd’ is. E-mail bestaat veel langer dan een tool als Teams. Bovendien zijn aanvallen via e-mail aan de orde van de dag. Samenwerkingstools worden slechts incidenteel misbruikt voor cyberaanvallen. Maar hoelang nog?
Van e-mail naar samenwerkingstools
Op dit moment hebben cybercriminelen nog geen alternatief voor e-mail nodig. Er zijn nog genoeg organisaties die hun e-mailsecurity niet op orde hebben. Zij vertrouwen bijvoorbeeld op de standaardbeveiliging van de e-mailprovider, terwijl deze vaak allesbehalve waterdicht is. Maar de laatste jaren groeit de bewustwording op dit vlak. Tegelijkertijd worden securityoplossingen voor e-mail beter. Gevolg is dat het langzaam maar zeker moeilijker wordt om binnen te komen via e-mail.
Wat zou u doen als u een cybercrimineel was? Ik zou op zoek gaan naar nieuwe manieren om mijn doel te bereiken. Dan kom je al gauw uit bij andere vertrouwde communicatiemiddelen zoals Slack, Teams en Box. Zo’n verschuiving zie je vaker in de criminaliteit. Traditionele bankovervallen zijn tegenwoordig zeldzaam. Ze hebben plaatsgemaakt voor minder riskante misdrijven zoals ram- en plofkraken en digitale bankroof.
Cybercriminelen zijn inventief. Ze misbruiken samenwerkingstools nu al voor het stelen van inloggegevens en het verspreiden van malware. Daarbij maken ze veelal gebruik van e-mail als aanvalsvector. De gebruiker ontvangt bijvoorbeeld een notificatie met een verzoek om opnieuw in te loggen of een update te installeren. Dat wekt geen argwaan: de tool genereert immers wel vaker e-mails.
Afwachtende houding is schadelijk
Het is logisch dat it-afdelingen zich focussen op het beperken van de grootste risico’s. Dan liggen maatregelen zoals e-mailbeveiliging en security-awareness-trainingen voor de hand. Maar we moeten ook anticiperen op het dreigingslandschap van morgen. Bij e-mail zijn de risico’s te lang onderschat. Mede daarom is het nu het favoriete platform van cybercriminelen. Dat mogen we niet nogmaals laten gebeuren.
Security is niet het enige aandachtspunt. De meeste samenwerkingstools bieden ook beperkte mogelijkheden op het gebied van archivering en compliance. Dit hiaat is op te vullen met tools van derde partijen.
Cyberresilience draait er uiteindelijk om dat u voorbereid bent op de huidige én toekomstige bedreigingen. Denk vooruit, en wacht niet af tot het misgaat. Elke vorm van gevoelige communicatie vereist een solide beveiliging. Neem dus niet alleen e-mail, maar ook samenwerkingstools mee in uw securitystrategie. Dan bent u straks weerbaarder tegen nieuwe aanvalsmethoden.
