Dinsdagmiddag om 15.00 uur. Ik zit in de wagen, de laatste maanden is dat eerder uitzonderlijk. Op het radiojournaal hoor ik een oproep. Een onderzoek naar een dodelijke steekpartij in Tielt zit muurvast. Het parket vraagt om beelden van dashcams en private camera’s.
Twee vielen elementen vielen mij op. Enerzijds was er de oproep om beelden van na 22.00 uur die bewuste avond te verzamelen. Dat lijkt me al niet zo evident, met de avondklok en zo. Ik weet niet hoe het bij u zit, maar bij mij in de buurt is er na tienen geen hond meer op straat. Hooguit een hond met zijn baasje.
Het tweede element was de vraag om dashcams en private camera’s in te zetten. Nog niet zo lang geleden werd er door privacyinstantie GBA gewezen op de privacyaspecten van die dashcams. Dashcambeelden gebruiken als bewijsmateriaal kan bijvoorbeeld wel, al blijkt uit een recente verduidelijking van de politie zelf dat de wetgeving niet super duidelijk is. Of beter: eigenlijk is er zelfs helemaal nog geen wetgeving voor.
Skilift
Uiteraard is het helemaal prima dat ze daar bij het parket uiterste inspanningen doen om daders van zo’n steekpartij te vinden. Maar wat me het meest opviel, is de evidentie om vandaag beelden op te roepen, in de veronderstelling dat die er mogelijk toch wel zijn. Vandaag zijn er overal beelden. Pictures or it didn’t happen.
De oproep van het parket deed me ook terugdenken aan dat skiongeval van twee jaar geleden in Georgië. Een medewerker van de skilift daar drukte op de noodstop. Enfin, dat dacht hij. Want in plaats van stoppen ging de skilift plots achteruit. En dit aan een hogere snelheid dan dat ik toch gewend was tijdens mijn skivakanties, toen die dingen tergend traag liepen.
Geen support bij ski
Skiërs, waaronder een zwangere vrouw, sprongen in paniek uit de lift en raakten behoorlijk gewond. Het was daar foute boel. Kort nadien ging het filmpje van het voorval de wereld rond. Gemaakt door de plaatselijke Gocha Kumsiashvili, een director of production & support. Die zette het op zijn Facebook-pagina waarna het gretig werd gedeeld. Het televisiejournaal sloot ermee af. Die willen ook altijd wel een ‘leuke’ uitsmijter van hun uitzending.
Toen ik het filmpje zag, dacht ik meteen: wie in godsnaam is Gocha Kumsiashvili? Een director support dus, maar support bij ski-ongevallen hoort daar dus niet bij.
Terwijl anderen hulp boden, begon hij gewoon te filmen, en met behoorlijk vaste hand. Tuurlijk, wat doe je anders als je mensen uit een op hol geslagen skilift ziet springen? Niet gewoon verbaasd kijken, en al zeker geen hulp bieden. Neen, je gaat minutenlang doodleuk filmen.
Het nieuwe kijken
Er zijn natuurlijk veel Gochas. De politie heeft jarenlang geklaagd, bijvoorbeeld over mensen die ongevallen filmen. Al gaat die oproep van in het radionieuws natuurlijk ook om opnames die (haast) per ongeluk zijn gebeurd.
Dubieuzer is natuurlijk om al die filmpjes te delen via sociale media en om support directors als Gocha te belonen met likes, clicks en shares. Het is zoals techfilosoof Rens Van Der Vorst schreef in zijn boek over technologische vragen van deze tijd: filmen is het nieuwe kijken. Je wordt beloond, maar niet voor je hulp of steun bij een ongeval. Je wordt beloond omdat je langs de kant bleef staan en je smartphone boven haalde.
Van Der Vorst suggereerde in zijn boek dat technologiebedrijven en nieuwsredacties voor dat soort rampenfilmpjes een disclaimer te zetten. ‘Had kunnen helpen, maar besloot om te filmen.’ En al zeker geen support te bieden.
