Volgens bluetooth-uitvinder Jaap Haartsen is bluetooth niet nauwkeurig genoeg voor contactonderzoek naar corona. Hij benadrukt dat het bereik van het signaal, dat in de huidige generatie van de draadloze technologie varieert tussen de één en de twintig meter, onvoldoende zekerheid geeft over afstand. Dat leidt volgens Haartsen tot onbetrouwbare uitkomsten. Bovendien is hij zeer kritisch op de wijze waarop het kabinet de ontwikkeling van de app aanpakt.
De Nederlandse uitvinder van het bluetooth-protocol (zie kader) hield zich tot nu toe afzijdig in berichtgeving over de inzet van bluetooth voor de veelbesproken corona-app. Maar hij reageert per mail op vragen van Computable.
Bedroevend
Haartsen: ‘Ik vind de hele aanpak van de corona-app bedroevend. Zowel hoe de overheid dit heeft aangepakt als hoe de samenleving hier mee omgaat. Het is één groot mediacircus waarbij zeventien miljoen experts in een weekend hun ‘mening’ mochten geven. Ik heb mij daarom bewust afzijdig gehouden. Het is een ingewikkelde puzzel. Om dan te verwachten dat dit binnen een paar weken ontwikkeld zou kunnen worden, dan doe je het vakgebied toch een beetje tekort.’
Inmiddels is bekend dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zelf een app gaat ontwikkelen via een consortium en niet kiest voor één marktpartij. Haartsen ziet niet in hoe dat de situatie kan veranderen of verbeteren zolang er voor de huidige opzet van de inzet van bluetooth wordt gekozen.
Wat vindt u van de keuze voor contactonderzoek via bluetooth?
‘Met bluetooth kun je bijhouden wie er binnen radiobereik is geweest. Bereik is niet hetzelfde als afstand. Bereik wordt bepaald door het zendvermogen, de ontvangstgevoeligheid, de afstand (ja) en de omgeving (muren, obstakels, reflectoren et cetera). Uit bereik kun je de afstand afleiden, maar dit is niet erg nauwkeurig.’
‘Maar in ieder geval werkt het niet met (gps)locatie, wat weer privacygevoelig is. Dus op zich is het niet gek om bluetooth te gebruiken om te achterhalen wie er bij je in de buurt geweest is. Men is binnen de Bluetooth Special Interest Group wel bezig met afstandsbepaling (nauwkeurigheid van ongeveer een meter), maar dit is er voorlopig nog niet. Voordat het grootschalig in telefoons zit, zijn we wel een aantal jaren verder.’
Waardoor is bluetooth niet nauwkeurig genoeg voor deze corona-app-toepassing?
‘Met de huidige afstandsbepaling (bereik, gebaseerd op signaalsterkte) komt het neer op statistiek: ‘false alarm’ (binnen bereik maar misschien een afstand van twintig meter, dus ongevaarlijk, of één meter afstand, maar een muur er tussen dus ook ongevaarlijk) en ‘false reject’ (één meter afstand maar radiosignaal sterk afgezwakt door mijn lichaam dus leek het op twintig meter). Maar hoe erg is dit, hoe vaak komt dit voor en met welke waarschijnlijkheid heeft die andere persoon griep? Dit is een statistisch vraagstuk en dat moet je meenemen in de app als je de huidige versie van bluetooth wilt gebruiken.’
Volgens Haartsen is bluetooth een klein onderdeel van wat best eens een goede hulp zou kunnen zijn om de samenleving weer op de rit te krijgen. ‘Maar er komt veel meer bij kijken. Ik denk dat de samenwerking van Google en Apple op de goede weg zit. Deze bedrijven hebben toegang tot het besturingssysteem van de mobiele telefoon en kunnen dus aanpassingen doen op lagere delen van het protocol; op een niveau waar een gewone app-ontwikkelaar niet bij kan. Dat is een betere aanpak dan wat nu in Nederland gebeurt, wat nogal een hoog amateur-gehalte heeft.’
Hij vervolgt: ‘Ook als de app binnen afzienbare tijd ontwikkeld wordt, denk ik dat hij te laat is om ingezet te worden voor Covid-19. Maar wellicht is hij op tijd voor de volgende variant. Dan heeft de wetenschappelijke wereld ook wat meer tijd om onderzoek te doen, bijvoorbeeld naar de statistische aspecten, voordat de app grootschalig wordt ingezet.’
Hoe kijkt u naar de weerstand tegen de corona-app, met name vanuit privacy?
‘Ik geloof in technologie, hoe het ons leven kan verbeteren. Het zou ook kunnen helpen in deze tijd van crisis. Ik verbaas me over de weerstand tegen zo’n app. Negentig procent van de bevolking downloadt een app als Twitter, Facebook, Whatsapp, waarbij ze hun privégegevens zonder meer delen (ja, want de app is gratis), waarna hun hele doopceel bekend is bij Google en Facebook. Maar als ze een app moeten downloaden waardoor we weer naar buiten kunnen, en de app kan alleen werken als de meerderheid hem gebruikt, dan is de wereld te klein.’
Haartsen verbaast zich over alle ontwikkelingen momenteel in de markt. ‘Er worden ook mobiele zendmasten in brand bestoken ‘omdat die het virus zouden verspreiden’. Ik heb nooit geweten dat de ‘G’ in 3G, 4G en 5G op ‘griep’ duidde’, grapt hij, ‘dus ik kijk nergens meer van op.’
Jaap Haartsen
De Nederlander Jaap Haartsen ontwikkelde in de jaren negentig bluetooth, een open standaard voor draadloze verbindingen tussen apparaten op korte afstand. Destijds werkte hij voor het Zweedse bedrijf Ericsson.
In 2015 werd Haartsen voor dat werk officieel geëerd met een benoeming in de National Inventors Hall of Fame in de Verenigde Staten.
Haartsen is momenteel actief als hoofdwetenschapper draadloze technologieën (chief scientist wireless technologies) bij de Amerikaanse leverancier van communicatie- en collaboratie-apparatuur Poly. Dat bedrijf is een samenvoeging van Plantronics en Polycom, die in 2019 fuseerden.
