Vandaag woont driekwart van de wereldbevolking in steden. Dat betekent dat je op die plaatsen veel technologie en data vindt. En dan verwacht we tegen 2020 nog eens 25 miljard geconnecteerde iot-toestellen extra. Door deze slim te koppelen en de data slim te gebruiken, is een stad grondig te transformeren. En technologie inzetten om het leven van de stadsbewoners gemakkelijker en aangenamer te maken.
De weg naar een smart city gaat niet over rozen, en vraagt om een slim plan van aanpak.
Je zou kunnen zeggen dat een ‘slimme stad’ begint met het digitaliseren van openbare diensten (denk aan het e-loket). Die openbare data ter beschikking stellen van het publiek kan bovendien een aanzet zijn tot nieuwe diensten. Sensors kunnen helpen bij het beheer van water, energie of het verkeer. Wellicht is dit laatste het meest zichtbaar: sensoren in het wegdek om de verkeersstromen te optimaliseren, slimme verkeerslichten, maar ook slimme verlichting die zich aanpast aan weersomstandigheden. En in de nabije toekomst: de zelfrijdende auto en vrachtwagen en autonoom transport via drones. Kortom, smart cities bieden een schat aan mogelijkheden door al deze diensten te transformeren.
Risico’s
De nieuwe technologieën hebben ook een nadeel. Smart city is als concept nog vrij nieuw. Als je dit zoals een klassieke stad met het verstrijken van de tijd organisch laat groeien, kan het ingewikkeld worden (een wirwar van kleine straatjes) en loop je daarnaast het risico slachtoffer te worden van de gebruikelijke gevaren op het vlak van bijvoorbeeld cybersecurity, privacy en databescherming. Zonder goed plan van aanpak zet je de ‘stadspoorten’ wagenwijd open en komen vitale functies van een stad in het gedrang.
Smart cities zijn bovendien complexe, open systemen. Miljoenen iot-apparaten van verschillende fabrikanten zijn met elkaar verbonden via netwerkinfrastructuren, communiceren met cloudplatforms en gebruiken kunstmatige intelligentie (ai) voor analyses, besluitvorming en automatisering. De impact van iot op een smart city is groot en zorgt voor een grote en directe transformatie. Als je dat niet beheerst en goed beheert, zijn de potentiele risico’s enorm. En die risico’s worden vaak nog steeds worden onderschat. Vandaar dat steden voor drie grote uitdagingen staan.
De eerst zijn operationele risico’s. Meer devices betekent meer gedeelde data en meer mogelijke kwetsbaarheden. Als daar niet goed over nagedacht wordt, is dat een groot veiligheidsrisico. Dit wordt in de hand gewerkt door het tekort aan personeel met de juiste skills voor cybersecurity. Ai kan helpen, maar dit geeft soms een onvoorspelbare uitkomst.
De tweede uitdaging zit in de complexiteit die steden moeten gaan managen: alles is met elkaar gekoppeld. Er is een veelheid aan systemen – niet alles wordt van scratch opgebouwd – met verschillende generaties producten en een veelheid aan vendors. En er is bij besturen een gebrek aan capaciteit en middelen om de complexiteit van de technologie, de processen en het beleid te doorgronden om ten volle van de voordelen te kunnen genieten.
Tot slot is er de onzekerheid en het wantrouwen. Technische vernieuwing brengt direct en op de langere termijn onbekende kwetsbaarheden met zich mee. Het grote aantal aangesloten apparaten vermindert bovendien het inzicht van managers over wat en wie zich op het netwerk bevindt en wat ze doen.
Roadmap
Om de complexe uitdagingen van een smart city te tackelen is een plan van aanpak een must. Zo’n roadmap heeft drie belangrijke functies. Ten eerste dient het als een gids: het is de visie die aangeeft waar de stad naartoe wil. Ten tweede is het een oproep om een brede groep stakeholders bij het project te betrekken, met het nodige overleg en dialoog tussen belanghebbenden. Ten derde houdt de roadmap rekening met in- en externe aspecten van de omgeving en hoe deze factoren de ontwikkeling van de smart city zullen bepalen. Zie het als een soort risicoanalyse die rekening houdt met onder meer demografische cijfers, veranderende wettelijke bepalingen en de vooruitgang in technologie.
Security is een belangrijk aspect in de roadmap. Om een smart city veilig te maken, moeten beleidmakers inzetten op vier domeinen: cybersecurity, cyber resilience, privacy en gegevensbescherming. Eigenlijk moeten smart city managers een antwoord formuleren op zes vragen:
- Hoe beheren we het securitybeleid van de stad, met andere overheden, het bedrijfsleven en de inwoners?
- Welke raamwerk voor cyberbeveiliging gebruiken we en waarom?
- Hoe verkleinen we onze top vijf van cybersecurity-gerelateerde risico’s?
- Hoe goed voorbereid zijn de werknemers, bedrijven en bewoners van de stad om hun verantwoordelijkheden op vlak van cybersecurity uit te voeren?
- Hoe worden de in- en externe bedreigingen geëvalueerd en aangepakt?
- Wat hebben we geleerd bij het oefenen en uitvoeren van ons draaiboek voor cyberincidenten?
Mensen
Het is duidelijk dat de voordelen van slimme technologieën om een smart city te ontwikkelen reëel en aanzienlijk zijn. Maar deze slimme technologieën managen is niet eenvoudig en evident. Smart cities zijn complexe, open systemen. Het gaat over technologie, maar ook over processen, beleid, wetgeving en in het bijzonder mensen. Die toegenomen afhankelijkheid van technologie is een belangrijke oorzaak van het verhoogd risico bij smart cities. Daarvoor zijn maatregelen nodig. Geen losse, maar een roadmap. En inzetten op security is dus een must.
Maar technologie kan ook niet alles. Het is belangrijk de beperkingen van die technologie voor de toekomst van de stedelijke omgeving te erkennen. Bovendien: elke stad is verschillend, dus geen one size fits all. En voor we het vergeten: de grootste uitdaging van smart cities zal uiteindelijk een menselijke uitdaging zijn.
