Wat hebben zwemmer Pieter Timmers, actrice Veerle Baetens, mode-expert Tiany Kiriloff en de ceo van het beveiligingsbedrijf Securitas met elkaar gemeen?
Alle vier werden ze onlangs slachtoffer van identiteitsfraude. Actrice en zangeres Veerle Baetens had maandenlang last van iemand die in haar naam berichten op Twitter zetten.
Bij mode-expert en fashionista Tiany Kiriloff was het (nog) iets heftiger. Haar Instagramprofiel werd virtueel gestolen, goed voor 191.000 volgers. Waardoor ze geen foto’s en berichten meer kon uploaden op haar account. ‘Broodroof’, zo reageerde Kiriloff op het voorval.
Meest opmerkelijk en ongelukkig
De meest opmerkelijke vorm va identiteitsfraude vind ik evenwel de derde: die met topzwemmer Pieter Timmers. De terroristen die betrokken waren bij de terreuraanslagen in Parijs en in Zaventem gebruikten valse identiteitsdocumenten om onderduikadressen te huren, en dus ook die van Timmers.
En de meest ongelukkige vorm was misschien dan weer bij Alf Göransson, de ceo van de Zweedse beveiligingsgroep Securitas. Zo werden Göranssons identiteitsgegevens misbruikt om in zijn naam een lening aan te vragen en een verzoek in te dienen om failliet verklaard te worden. Een rechtbank in Stockholm sprak dat faillissement ook effectief uit. Het kan dus de beste overkomen.
Geen misdrijf
De voorbeelden geven aan dat er – ook letterlijk – vele gezichten zijn van identiteitsfraude. Officieel houdt de term in dat criminelen – de ene al erger dan de andere – een valse identiteit gebruiken of de identiteit van iemand anders ‘stelen’ om misdrijven te plegen.
Al duikt identiteitsfraude op bij allerlei vormen van criminaliteit, zoals illegale immigratie, mensenhandel, sociale fraude, oplichting en terrorisme. Al vallen wat mij betreft ook het stelen of hacken van (social media) accounts daar onder.
Middenvinger
Drie zaken vind ik opmerkelijk bij het fenomeen. Enerzijds dat identiteitsfraude geen misdrijf is op zich is. Terwijl het wel al drie jaar een prioriteit is in het Nationaal Veiligheidsplan voor onze politiediensten. Zo zet(te) de regering Michel bijvoorbeeld ook in op betere communicatie (ook via modernere webapplicaties) tussen overheidsdiensten als gemeente, gerecht en politie.
Ook de invoering van vingerafdrukken op onze identiteitskaart moet de fraude helpen indijken. Al vindt niet iedereen dat het gevaar op identiteitsfraude het rechtvaardigt om vingerafdrukken toe te voegen aan de Belgische identiteitskaart. De bekende komiek Michael Van Peel liet zich in deze context al ontvallen dat de enige vinger die ze van hem mochten registreren, zijn middenvinger was…
Duizend versus achtduizend gevallen
Hoe groot is het probleem van identiteitsfraude? Uit cijfers die de federale politie onlangs bekend maakte, en in De Tijd verschenen, bleek dat elke maand gemiddeld 703 gevallen van identiteitsfraude worden vastgesteld in ons land. Het gaat om situaties waarbij een valse identiteit of de identiteit van iemand anders is gebruikt of aangepast om een misdrijf te plegen.
Dat vind een tweede opmerkelijke vaststelling. Het aantal (officiële) fraudegevallen ligt hoger dan veel mensen denken. De voorzitter van de Gegevensbeschermingsautoriteit, de privacy waakhond in ons land, had het enkele weken geleden nog over (slechts) ‘duizend gevallen van identiteitsfraude per jaar’. Maar alleen al vorig jaar telde de politie bijna 8.500 gevallen van identiteitsfraude.
Topje van ijsberg
Hoewel identiteitsfraude vaker voorkomt dan algemeen wordt aangenomen, geven de politiecijfers niet aan dat het fenomeen de jaren spectaculair toeneemt in ons land.
Maar die politiecijfers zijn maar het topje van de ijsberg, en dat is mijn derde (en misschien nog wel de belangrijkste) vaststelling. Uit Nederlands onderzoek van de Universiteit Leiden bleek onlangs dat bijvoorbeeld één op de twintig Nederlanders de voorbije jaren het slachtoffer zou zijn geweest van identiteitsfraude. Al doet slechts een kleine minderheid van de gedupeerden er aangifte van.
Kortom, het fenomeen lijkt veel meer verspreid, dan de officiële cijfers (en instanties) doen vermoeden. Maar dat komt natuurlijk ook omdat identiteitsfraude veel gezichten heeft.
