Voor de een is blockchaintechnologie de ‘minst nuttige technologie uit de geschiedenis van de mensheid’, voor de ander staat de nieuwe platformtechnologie garant voor een paradigmaverschuiving. Wie heeft er gelijk?
Zoals zo vaak ligt de waarheid in het midden. Dat blockchain de basis is van volatiele cryptovaluta, draagt niet bij aan het imago. Tegelijkertijd biedt het concept waarbij partijen op een vertrouwde manier met elkaar in verbinding worden gebracht via technologie veel nieuwe kansen.
Blockchain heeft nu nog de karaktertrekken van wat internet begin jaren negentig had. Toch zal deze innovatie op den duur marktsegmenten ontwrichten. Niet zozeer gebaseerd op ´wat het zou moeten zijn´, dat wat veel criticasters nu doen. Maar vooral door te beoordelen wat blockchain is, wat het kan en waar de potentie ligt.
Als iedereen in staat is deze gedachteslag te maken, gaat blockchain een mooie toekomst tegemoet.
Grootboek
In zijn simpelste vorm is blockchain een nieuw type grootboek c.q. database die wordt bijgehouden door een netwerk aan partijen in plaats van een centrale server. Alle partijen houden een identieke lokale versie bij van zowel de data als de regels waaronder dit digitale grootboek opereert. Elke transactie wordt gecontroleerd op basis van vastgestelde logica. Er moet sprake zijn van overdracht van eigendom of waarde waarbij meerdere partijen betrokken zijn met een objectieve behoefte aan verificatie en uitsluitsel van intermediair(s).
Als de meerderheid van partijen overeenkomt dat een transactie voldoet aan gestelde regels, worden transacties gebundeld en als blok toegevoegd aan de vorige transacties: een blockchain.
Voldoet de transactie niet aan overeengekomen afspraken, blijft deze buiten het netwerk. Zo houden partijen het netwerk op een democratische manier veilig. We maken onderscheid tussen private en publieke blockchains gebaseerd op verschillende vormen van dezelfde achterliggende principes.
Fundamentele rol
Grootboektechnologie is niet de oplossing voor alles. Wel hebben databases een fundamentele rol gekregen in onze alsmaar verdergaande digitale samenleving: de basis voor alle bedrijfs- en planningsprocessen en klantcontacten. Daar zit tegelijkertijd de uitdaging: elk bedrijf houdt zijn eigen grootboek bij. Dat sluit niet per se aan op processen buiten de organisatie. In huidige ecosystemen van processen tussen verschillende stakeholders is er sprake van onderlinge manuele afstemming. Dat kost tijd, geld en is foutgevoelig. Een transactie tussen partijen hoeft niet langer dan een paar seconden te duren als er sprake is van onderling vertrouwen. Zo niet, dan kan zo’n proces dagen, weken of zelfs maanden duren. Blockchain is het antwoord op dit vertrouwensvacuüm.
Niet voor niets is de Rotterdamse haven gestart met een aantal blockchaininitiatieven waarmee veel partijen tegelijkertijd inzicht krijgen in de status van goederen en bijbehorende betalingscondities. Nu nog zijn gemiddeld 28 partijen betrokken bij een containerritje van China naar Rotterdam. Organisaties die allemaal gescheiden van elkaar hun logistieke acties uitvoeren. Dankzij blockchain zijn afspraken vooraf vast te leggen in de technologie en is de status van containertransporten gemeenschappelijk bij te houden met automatische betalingstransacties. Dat zorgt voor vertrouwen, transparantie en efficiëntie over de hele keten.
Daarbij groeien de impact en waarde van blockchain. Zo bewees blockchain zijn eerste waarde in omgevingen met een instabiele infrastructuur. Wat een bericht sturen voor het internet was, is waardeoverdracht zoals de bitcoin voor blockchain.
Lokale netwerktoepassingen zijn de volgende stap. Denk daarbij aan de blockchaingedreven betalingsplatformen van Ripple, Corda, ING en de Rabobank. Dergelijke lokale initiatieven vind je ook in energie, overheid en logistieke omgevingen.
Blockchain is in staat bestaande diensten te vervangen door het netwerkeffect van de technologie. Waar internet opeens een concurrent was voor bedrijven, wordt er via zogeheten ICO’s (Initial Coin Offerings) al meer geld omgezet dan via traditionele Private Equity Fundings. En op het vlak van onderlinge lokale waardeoverdracht en settlement tussen partijen valt veel meer te doen dan vandaag de dag al gebeurt.
Tenslotte zorgt blockchain voor het samenbrengen van toepassingen op de liggende infrastructuur. Op internet zijn enorm veel peer-to-peer-toepassingen actief, zoals Ebay, Napster en Spotify. Blockchain krijgt een vergelijkbare impact. Dankzij blockchain is oorzaak-gevolglogica als basis van contracten, bedrijfsvoering en internet op een betrouwbare manier te borgen in de technologie.
Zo bewegen we steeds meer toe naar toepassingen waarbij personen en bedrijven in toenemende mate vertrouwd met elkaar in verbinding komen en gezamenlijk waarde gaan toevoegen. Nu nog veelal lokaal maar de publieke potentie is groot.
Volwassen
Blockchain is nog niet volwassen. Op zowel organisatorisch, juridisch, technisch en sociaal vlak zijn nog hobbels te nemen. Zo is het aantal transacties per seconden nog relatief laag. Dat vraagt om schaalbare architecturen, gedeelde off-chain verwerking en nieuwe consensus op het gebied van algoritmen.
Verder is het nog steeds een uitdaging om data op te slaan zonder dat de afkomst herleidbaar is. Daarvoor moeten onherleidbare adressen, privacy architecturen en Zero Knowledge Proof-concepten ontwikkeld worden.
Tenslotte is het niet wenselijk om grote hoeveelheden data bij elke betrokken partij op te slaan. Dat is op te lossen door data bij een willekeurige kleine groep partijen op te slaan met blockchainbeveiliging zoals Stori, Swarm en IPFS. Grote uitdagingen vallen of staan ook met het verder ontwikkelen van standaarden, consensus algoritmen, tooling, maatregelen tegen quantumcomputing, formele verificatie en meer.
Afgeschoten
We zijn er dus nog niet. Technologie volwassen maken, kost tijd en geld. Daarom is het onterecht dat blockchain nu afgeschoten wordt op gebrek aan functionaliteit van meerwaarde. Huidige toepassingen laten nu al zien dat blockchain op den duur veel gaat opleveren. Zeker niet voor alles, maar als de technologie het vertrouwen krijgt die het verdient, wacht ons een toekomst van onbegrensde mogelijkheden.
Auteur Tom van Dijk is business consultant bij ICT-dienstverlener CGI.
