Online verkiezingen liggen wereldwijd nog steeds moeilijk. Slechts enkele landen hebben er zich al aan gewaagd. Andere landen zetten zelfs een stap terug, van elektronisch stemmen naar de ‘good old’ papieren stembus. Nochtans is er weinig reden om daarin meer vertrouwen te hebben.
Het blijft me verbazen hoe mensen en overheden zich kunnen verliezen in weinig ter zake doende discussies. Dat ze zich zorgen maken over privacy en intussen ongestoord aan de hele wereld vertellen wanneer ze op vakantie gaan. Dat ze zich zorgen maken over beveiligingscamera’s maar intussen een digitale assistent in huis halen die letterlijk alle conversaties opneemt en bijhoudt.
Iets vergelijkbaars zien we nu gebeuren met online voting. In de meeste landen bestaat nog steeds een flinke dosis wantrouwen tegenover het elektronisch stemmen van op afstand. Het zou te makkelijk onderschept kunnen worden. Criminelen kunnen onze identiteit kapen en in onze plaats gaan stemmen. En ga zo maar door. Maar hebben ze de huidige stemprocedures al wel eens goed bekeken?
Vandaag is het ook niet zo fraai
Wat gebeurt er vandaag? Een aantal door de overheid opgeroepen ‘ vrijwilligers’ (vergeef me het woord, maar in België hebben we nu eenmaal geen verkiezingsprofessionals) laat de burgers één voor één het stembureau binnenkomen. Die tonen hun identiteitskaart, en op basis van een kleine foto op dit pasje wordt vastgesteld of je echt bent wie op dat pasje staat. Heb je al ooit iemand geweten die zijn bril moest afnemen, omdat de pasfoto’s tegenwoordig ook zonder bril worden genomen? Ik in elk geval niet.
En dan heb je de manuele verwerking achteraf. Wie herinnert zich nog de ‘voting ballot’ affaire bij de presidentsverkiezingen in de VS in 2000, toen wekenlang stembiljetten moesten worden herteld? Recenter en dichter bij huis: in Buggenhout blijken twee usb-sticks met stemresultaten onleesbaar, waardoor de stemmen manueel herteld moeten worden. Dat zijn slechts de gekende gevallen van onbetrouwbare resultaten. Is dit het waterdichte systeem dat we niet willen prijsgeven voor een online alternatief?
Om maar te zeggen dat het wantrouwen van burger en overheid tegenover online stemmen meer gebaseerd is op ‘onbekend maakt ‘onbemind’ dan op gegronde bezwaren tegen deze nieuwe vorm van stemmen.
Het zou nochtans ook veel voordelen bieden. De ‘no-show’ zou gevoelig verlagen, aangezien we ook vanuit het buitenland onze burgerplicht kunnen vervullen. De kosten voor het opzetten, openhouden en afbreken van stembureaus zou tot een fractie worden herleid. En ook de kans op menselijke fouten smelt als sneeuw voor de zon. Alleen de menselijke contacten blijven achterwege, maar daar vinden we ook wel iets op.
Eén groot bezwaar blijft overeind: de kans is groter dat je stem wordt onderschept ergens op het traject van je pc, tablet of smartphone naar het centrale votingsysteem dat alle stemmen verzamelt, dan op het traject van jouw hand naar de afgesloten kist in het stembureau.
Dat is een terechte bekommernis, maar ook geen doorslaggevend argument om online voting af te voeren. Want doen we niet net hetzelfde met online banking? Worden ook daar onze erg vertrouwelijke data niet over het internet naar een server gestuurd? Dat belet ons toch ook niet om online banking massaal te omarmen?
Investeren in online? Het budget ligt er al
Zou het dan geen goed idee zijn om te kiezen voor de vlucht voorwaarts? Dat we na de volgende verkiezingen – mei 2019 is nét iets te dichtbij – investeren in een infrastructuur die online voting nog veiliger maakt dan online banking?
Het budget hiervoor is snel gevonden. Neen, de stembureaus zullen niet verdwijnen, maar ze zullen heel wat kleiner kunnen en heel wat minder bemand. De kosten die daarmee gepaard gaan, zullen navenant dalen. Als we die uitgespaarde kosten zouden investeren in extra beveiliging en onderzoek naar nieuwe technologieën, komen we ongetwijfeld al een heel eind.
Denk bijvoorbeeld aan een systeem waarbij je je online stembiljet toegestuurd krijgt in de vorm van een ‘stemkaart’, en dat je code afzonderlijk achteraf wordt gestuurd met een kraslaag erbovenop, zoals nu al gebeurt met onze bankkaart. Als we die dubbele beveiliging combineren met info op onze eigen identiteitskaart, voegen we er nog een extra laag beveiliging aan toe.
Dat moet toch volstaan als maatregelen om de burger over de online streep te trekken?
