Hoegaarden: Witbier & ononderbroken noodstroom

Iedereen kent de Vlaams-Brabantse plaats Hoegaarden om zijn Wit(bier), Grand Cru Blond en Verboden Vrucht. Maar weinig mensen weten dat hier al bijna 25 jaar een specialist in noodstroomvoorzieningen en warmtekrachtkoppelingen is gehuisvest: ingenieursbureau Vanparijs Engineers. Met name een expert in noodstroomvoeding op basis van dieselroterende ups als vitale backup-voorziening voor bijvoorbeeld grootbanken, ziekenhuizen, fabrieken, tunnels en datacenters. Onder de hoede van de huidige eigenaar, energieconcern EDF Luminus, wil Vanparijs Engineers uitbreiden, onder meer naar Nederland.

Het incident afgelopen eind april waarbij Schiphol een spanningsdip niet kon opvangen waarna een aantal bedrijfskritische systemen uitviel en de luchthaven niet meer kon functioneren, geeft wederom het vitale belang van een adequate noodstroomvoorziening aan. Bij het merendeel van dit soort voorzieningen gaat het om een statische noodstroomvoeding (= ups: uninterruptible power supply): een set batterijen die bij een storing direct voor een ononderbroken stroomvoorziening moet zorgen waarbij een dieselgenerator deze noodstroomvoorziening voor langere tijd overneemt.

Vanparijs Engineers uit Hoegaarden, waar een dertigtal voornamelijk ingenieurs en technische specialisten werken, biedt óók ups-oplossingen, maar dan dynamische (ook wel roterende genoemd) systemen met vermogens van 250 kVA tot enkele tientallen mVA. In tegenstelling tot de statische ups-systemen met batterijen bestaat een dynamische ups uit een geïntegreerde dieselmotor, een inductiekoppeling (een kinetische energie-accumulator), een vrijloopkoppeling en een generator, alle gemonteerd op een frame.

Statisch of dynamisch?

In de wereld van de ups-systemen is het een voortdurende discussie: wat is beter, een statisch of dynamisch (dups) ups-systeem? De laatste categorie is robuuster met veel meer vermogen, maar ook duurder in aanschaf. Maar, zeggen voorstanders zoals Vanparijs, de ’total cost of ownership’ (tco) over langere tijd valt juist lager uit. Ook duurt het bij een batterijopstelling tien tot twintig seconden voordat de dieselgenerator het overneemt; bij een dups gebeurt dat al binnen drie tot vijf seconden. Critici stellen dan dat het fors mis kan gaan als de generatorset na tien seconden niet opstart; de autonomie in de batterijen is meestal te beperkt is om nog op een noodscenario te kunnen terugvallen. 

Deze voorstanders van een dups stellen ook dat die geschikter is om forse energievermogens (vooral boven de 1000 kVA) op te vangen; het alternatief is tonnen aan batterijvermogen uitgeven met apparatuur die ook nog eens veel ruimte inneemt. Dat maakt volgens hen dups bij uitstek geschikt voor omgevingen waarin veel bedrijfskritische machines staan die én veel energie verbruiken én/of niet mogen uitvallen. Denk aan ziekenhuizen, banken, fabrieken, tunnels, kernreactors, nutsbedrijven, fabrikanten uit de farmacie en chemie en datacenters.

Onbekend maakt onbemind

Dit specialisme maakt van de dups een niche, waarbij ‘bedrijven die nood hebben aan echt groot ups-vermogen voor deze oplossing kiezen,’ erkent algemeen directeur Patrick Steegmans van Vanparijs Engineers. Toch vindt hij dat er in de markt veel te snel voor de statische batterijoplossing wordt gekozen. ‘Het is toch nog steeds onbekend maakt onbemind. Bovendien domineren een paar grote statische ups-partijen, zoals Schneider Electric en Vertiv, met hun marketingkracht de markt. En Amerikaanse bedrijven, zoals datacenteraanbieders, nemen hun eigen technologie mee als ze in Europa actief worden en dat zijn doorgaans batterijopstellingen.’

Terwijl de voordelen van dynamische ups in zijn ogen evident zijn. ‘Die hele mikmak aan randvoorwaarden bij een statische ups bestaat niet bij een dups. Er is geen omvormer en er is minder bekabeling; daarnaast is er minder ruimte nodig om de installatie neer te zetten’, somt hij op. ‘Ook hoeft er geen koelmachine geïnstalleerd te worden om de batterijen te conditioneren én er worden veel minder componenten gebruikt. Daardoor is een dynamische ups minder storingsgevoelig en uiteindelijk goedkoper in het onderhoud dan een statische batterijopstelling met noodstroomgenerator.’

Batterij wordt chemisch afval

Steegmans is er van overtuigd dat een dynamische ups op langere termijn rendabeler is met lagere exploitatiekosten. ‘Ga maar na, bij een statische ups hebben batterijen een levensduur van vijf, zes jaar. Ze kunnen een beperkt aantal keren laden en ontladen. Je moet dus om de zoveel jaar de batterijen vervangen of er een extra installatie bijzetten om het vermogen te handhaven. Ze zijn ook gevoeliger voor kortsluiting. Een dynamische ups gaat veel langer mee en kan na te zijn gereviseerd opnieuw worden gebruikt. Een ziekenhuis in Limburg heeft recent bijvoorbeeld na twintig jaar zijn dynamische ups door ons laten reviseren zodat die opnieuw twintig jaar mee kan.’

Uit milieuoogpunt beveelt Steegmans zo’n statische batterijopstelling dan ook niet aan. Niet voor niets wordt al in een aantal landen een milieuheffing gelegd op de verwerking van batterijen; in Zwitserland bijvoorbeeld 28 franc per batterij, stelt hij. ‘In wezen haal je chemisch afval in huis. Chemische componenten zijn ook veel gevoeliger voor kou en warmte. Wij verhuren ook een mobiele dynamische ups-toepassing in een container. Daar kun je geen batterijen in stoppen. Als de temperatuur niet onder controle wordt gehouden, worden de capaciteit en levensduur van de batterijen negatief beïnvloed waardoor de ups kan gaan haperen.’

Internationale groei

In 2016 nam energieconcern EDF Luminus Vanparijs Engineers over van de oorspronkelijke oprichters. Volgens directeur Steegmans gaat het om een strategische overname. ‘EDF wil de energiepartner van klanten worden door hen te ontzorgen op energiegebied. Wij passen in dit verhaal met onze warmtekrachtkoppeling-oplossingen en ononderbroken stroomvoorzieningen en bieden voor de klanten van EDF Luminus toegevoegde waarde.’

Onder de vlag van het EDF-concern krijgt Vanparijs Engineers bovendien de mogelijkheid om internationaal te groeien. 80 procent van de klanten komt nu nog uit België. Voorbeelden zijn de luchthaven van Oostende (middenspanningsoplossing met dups), het regionaal ziekenhuis Sint Trudo in Sint-Truiden (renovatie van een twintig jaar oude dups) en in de farmaceutische sector Novartis, waar in het productieproces onder andere de clean rooms worden beschermd door een dups.

Horlogemaker

Daarnaast is het bedrijf actief in Frankrijk en Zwitserland. De horlogemaker Cartier is bijvoorbeeld zo’n buitenlandse klant. Die heeft een fabriek in de bergen in het Zwitserse La Chaux-de-Fonds (kanton Neuchâtel) waar het energienetwerk niet altijd even stabiel is. Vanparijs Engineers werd jaren geleden al gevraagd om dups in hun fabriek te installeren om te voorkomen de dure ncn-machines schade ondervinden van stroompannes of korte onderbrekingen (microcoupures).

Een van de landen waar Vanparijs Engineers actief wil zijn, is Nederland, onder meer bij datacenters en de Rotterdamse haven. ‘Wij zijn hier wel aanwezig, maar dat is meer sporadisch dan op een structurele manier. Maar we kennen de Nederlandse markt en we denken dat het een haalbare kaart is hier meer opdrachten vandaan te halen. Zeker met onze kennis rond integratie en engineeringscapaciteit. Ook in Nederland merk je dat de instabiliteit van het energienet de laatste jaren groter is geworden met diverse stroomonderbrekingen tot gevolg.’

Dure wijnen

Vanparijs Engineers is al sinds 1994 onledig met het engineeren en integreren van dynamische ups-oplossingen. In dat jaar startten Jo Vanparijs en zijn vennoot Geert Maes met het bedrijf Vanparijs-Maes Engineers, kortweg VME, de oorspronkelijke naam van het bedrijf. Vanparijs was daarvoor werkzaam als commercieel directeur in België van het Nederlandse elektro-technisch bedrijf Holec. Deze onderneming leverde onder meer de roterende ups-technologie. Zo’n dynamische ups was in die tijd nog een vrij onbekende technologie die een alternatief vormde voor batterijen in de markt voor noodstroomvoorzieningen. Holec werkte onder andere nauw samen met KPN.

‘In 1998 ben ik er bijgekomen’, vertelt Steegmans. ‘De handel ging goed. Er waren bijvoorbeeld diverse banken klant geworden, waaronder de Fortis Bank in Brussel. Die was gehuisvest in een grote toren en had de grootste ups-installatie in Europa; vijf machines met elk 1600 kVA aan vermogen, reusachtig. Dat was een behoorlijke logistieke truc om die apparatuur door Brussel te loodsen. Die machines ondersteunden de twee computercentra van de bank en waren gehuisvest onder de grond op de -7de verdieping…(lacht)…Ik herinner me ook nog dat op -8 de wijnkelder zat, met hele dure wijnen.’

Flankerend beleid

Ook de telecomboom eind de jaren negentig zorgde voor een aanwas van klanten. Zo kwam het Britse Colt Telecom naar Brussel, net als partijen als Orange en KPN. ‘Wij maakten voor Colt Telecom het design voor hun datacenter met koeling, beveiliging en ups. Het bedrijf is nog steeds klant.’

Het binnenhalen van Colt Telecom als klant zorgde voor een doorbraak in de datacentermarkt. VME had zelfs plannen voor het buitenland totdat de internetballon begin jaren 2000 klapte. Door de plotselinge terugval in de vraag naar ups-oplossingen brak bij VME het besef door dat flankerende maatregelen nodig waren om niet meer afhankelijk te zijn van één activiteit. Naast producten die waren gericht op stroomonderbrekingen zette het bedrijf een business-unit op die zich bezig hield met energie-opwekkende producten, zoals een warmte-krachtkoppeling (wkk) voor het gelijktijdig opwekken van warmte en kracht (elektriciteit) met behulp van bijvoorbeeld een gasmotor of -turbine en een generator. 

‘Rond 2005 zijn we hiermee de energiemarkt opgegaan en dat is nu ook een belangrijke tak geworden’, zegt directeur Steegmans. ‘We bedienen klanten die continu warmte en stroom nodig hebben. Bij sommige leveren we zowel een wkk- als een ups-oplossing, zoals eerder dit jaar bij MSD, een zorgverlener uit Heist-op-den-Berg. Maar er zijn ook klanten die alleen een wkk-oplossing afnemen.’

Studiebril

Voor een standaard oplossing moet men niet bij Vanparijs Engineers aankloppen, benadrukt Steegmans. Hij zegt trots te zijn op het technisch vernuft van zijn bedrijf. ‘Wij zijn een integrator met een studiebril, zeg ik wel eens. Wij bieden een totaalconcept, een op de klant toegesneden oplossing. Wij luisteren naar wat de klant wil, onderzoeken wat er functioneel en zakelijk gezien nodig is, komen met een eigen ontwerp, kopen eventueel het benodigde materiaal in en implementeren en beheren de oplossing.’  

Het personeel van Vanparijs Engineers drinkt af en toe een pintje op de markt in Hoegaarden, weet Steegmans. Vanzelfsprekend vooral het lokale bier. Maar is de huidige bierbrouwer Anheuser-Busch InBev van het Hoegaarden-bier eigenlijk ook klant? ‘Uiteraard’, zegt de directeur, ‘maar niet met een ups. Wij leverden er wel een wkk-oplossing op basis van een biogasmotor.’