De media-aandacht voor de tweede, grote update van Windows 10 spitst zich toe op de game- en vr-verbeteringen. Maar de zogeheten Creators Update brengt ook vernieuwing voor zakelijke gebruikers.
Van de zakelijke gebruikers zit het overgrote deel nog op Windows 7, de eervorige versie van Microsofts clientbesturingssysteem. Volgens metingen van marktmonitor NetMarketShare is de huidige versie 10 goed voor een kwart (25,2 procent) van de markt, terwijl 7 net onder de helft (48,4 procent) zit. Deze gebruikscijfers voor desktop-pc’s, gemeten naar websitebezoeken, zijn van februari dit jaar. De voorafgaande maanden laten een gestage groei van Windows 10 zien, die vooral ten koste is gegaan van voorganger Windows 8.1 en het klassieke Windows XP.
Continu in verbouwing
Windows 10 draait, volgens een schatting van Microsoft, op meer dan 400 miljoen machines wereldwijd. Dat getal, eind september bekendgemaakt, vertegenwoordigt een behoorlijke groei vanaf de 350 miljoen die in augustus is geboekt. In die zomermaand vierde Windows 10 zijn eerste verjaardag en ontving het de Anniversary Update, die een flinke verbouwing bracht. Voor dit jaar heeft Microsoft twee van zulke verbouwingen op stapel staan; verbouwingen die in vroegere jaren doorgingen als een Service Pack of zelfs nieuwe OS-release.
De eerstkomende grote verbouwing draagt de naam Creators Update en werd in oktober al aangekondigd. Microsoft benadrukt hierin de mogelijkheden voor creatief gebruik en het creëren van content, code, 3d en vr (virtual reality). Schijnbaar stilletjes werkt de softwaremaker ook aan een reeks van functies en verbeteringen voor zakelijk gebruik, die zowel eindgebruikers als beheerders het leven makkelijker moeten maken.
Updates op maat
Zo krijgen beheerders met de komst van de Creators Update de langverwachte verlichting van hun netwerkverkeer voor Windows-updates. Windows 10 gaat namelijk over op differentiële updates: alleen wijzigingen en incomplete updatebestanden worden gedownload, gedistribueerd en geïnstalleerd. Updates zijn dus kleiner en het patchen of upgraden verloopt sneller.
De overgang naar updates op maat is in december al doorgevoerd voor testers die de zogeheten Insider-release van Windows 10 draaien. Daar blijkt de winst wel 65 procent te kunnen zijn, schrijft Ars Technica. Dit geldt dan voor overstappen naar forse nieuwe builds van het besturingssysteem. De verkleining van updates zal voor gewone gebruikers bescheidener zijn: zo’n 35 procent, schat Microsoft.
App-beheer en Win32
Een andere beheerdersoptie die de Creators Update brengt, is de mogelijkheid applicaties te blokkeren – waarbij het niet gaat om firewall-regels of instelbare blacklists voor specifieke programma’s. Microsoft brengt de security-gerelateerde mogelijkheid om álle Win32-software te verbieden, met één uitzondering. Die exceptie is dat de blokkade wel apps toestaat afkomstig uit de door Microsoft gecureerde appstore voor Windows.
De Windows-maker biedt softwareontwikkelaars de mogelijkheid hun bestaande non-appstore-applicaties geschikt te maken voor distributie en updating via de Windows Store. Tools hiervoor zijn al enige tijd beschikbaar. Deze blokkade is in te stellen door beheerders en bevat drie opties: alle apps toestaan ongeacht hun herkomst, alleen apps uit de store toestaan, of een tussenliggende, derde optie. De Insider-builds hebben deze functie al doorgevoegd gekregen.
Apple hanteert van oorsprong eenzelfde aanpak voor zijn beveiligingsfunctie Gatekeeper in MacOS. Sinds de Sierra-release (versie 10.12) van dat Mac-besturingssysteem is de meest vrije optie echter verdwenen uit de GUI. Via de opdrachtprompt is het nog wel mogelijk apps van ‘alle ontwikkelaars’ toe te staan, ongeacht waar die programmatuur dan vandaan komt.
Linux inside
Wat software van derden betreft, heeft Windows 10 sinds de Anniversary Update de mogelijkheid om Linux-code te draaien. Dankzij het Windows Subsystem for Linux (WSL) heeft de Linux-concurrent een compatibiliteitslaag ingebouwd die Linux-shell Bash (Bourne-again shell) draait. Daarmee is het mogelijk om op Windows Linux-commando’s en -applicaties te gebruiken, en ook Linux-distributie Ubuntu.
Aanvankelijk gaat het om Ubuntu-versie 14.04 (Trusty Tahr). De Creators Update brengt een upgrade voor die ondersteunde Linux-distributie: naar de meer actuele versie 16.04 (Xenial Xerus). Daarnaast krijgt Windows 10 andere verbeteringen voor het ingebouwde WSL The Register. Hechtere interoperabiliteit tussen Windows en het daarin draaiende Linux is één van die verbeteringen in de tweede, grote verbouwing.
Zo zijn Linux-commando’s te draaien van de Windows-opdrachtregel door de parameter [Linux command] op te geven. En vanuit Bash zijn Windows-programma’s te starten, door het volledige pad en de exe-naam op te geven Daarnaast is de werking van netwerkcommando’s verbeterd en zijn er bugfixes doorgevoerd. The Register meldt nog dat er nieuwe system calls zijn toegevoegd waardoor talen als Go, Ruby, Java en Node.js nu werken. WSL is echter nog altijd bedoeld voor developers en is zelf ook nog altijd een work in progress.
Dynamisch slot
Verder brengt de Creators Update nog kleine handigheden, zoals automatische vergrendeling op het moment dat de gebruiker wegloopt. Deze vorm van lokale accountbeveiliging kijkt naar gebruikersactiviteit in combinatie met een Bluetooth-verbinding met de smartphone van de gebruiker. Indien de Bluetooth-verbinding is verbroken – de gebruiker is buiten bereik en er is geen activiteit op de computer – gaat Dynamic Lock na dertig seconden op slot.
Een andere beveiligingsverbetering is de koppeling van de biometrische log-in Windows Hello aan reguliere Active Directory-domeinen binnen bedrijven. Deze log-in werkt op basis van gezichtsherkenning en infraroodscanning met speciale webcams. Tot op heden is dit alleen te gebruiken met een online Microsoft-account – al dan niet gekoppeld aan een zakelijk domeinaccount – of met Microsofts clouddienst Azure Active Directory. De Creators Update laat Windows Hello werken met reguliere, on-premises Active Directory-installaties.
Voor de eigen Surface-computers heeft Microsoft nog een kleine handigheid voor security. De tablets Surface Pro 3 en 4, de ontkoppellaptop Surface Book en de omklap-AIO pc (All-In-One) Surface Studio krijgen de mogelijkheid ingebouwde randapparatuur zoals webcams, microfoons en usb-poorten op firmwareniveau te blokkeren. De Surface Enterprise Management Mode (SEMM) die dit beheerders laat doen, is een elegantere oplossing dan het dichtlijmen van usb-poorten en het uitboren van camera’s, oordeelt Ars Technica.
Verleiding
Blijft de vraag of deze en andere verbeteringen in de grote Windows 10-verbouwing zakelijke gebruikers over de streep gaan trekken om nu toch (of meer) over te stappen. Migratietrajecten worden in de regel niet ingezet vanwege een aantrekkelijke functie of twee. Microsoft doet zijn best de verleiding te vergroten. De Creators Update, en straks de Redstone3-update, moeten de dominantie van Windows 7 doen omslaan en een nieuwe XPocalypse voorkomen.
De Creators Update geeft Windows 10 ingebouwde support voor 3d, gaming op 4K-resolutie en andere consumentgerichte mogelijkheden.
